จิตวิทยา 🧠 : ‘ภาวะจมไม่ลง’ (Loss Aversion) ..คุณเป็นอยู่รึเปล่า?

😔 คุณเคยไหม…

• ลงทุนไปแล้ว ไม่อยากถอน แม้จะรู้อยู่แก่ใจว่าพลาด 💸
• ทนอยู่กับสิ่งที่ไม่ใช่ เพราะ ไม่อยากรู้สึกว่า “เสียเปล่า” 💔
• ยอมเจ็บต่อไป เพราะ “ยอมแพ้ไม่ได้” 🥀

❓ ถ้าคำตอบของคุณคือ “ใช่”
คุณอาจกำลังเผชิญกับสภาวะที่เรียกว่า…

🕳️ ภาวะกลัวการสูญเสียสิ่งที่มีหรือ “จมไม่ลง” – หรือในทางจิตวิทยาเรียกว่า Loss Aversion 🧠

🔍 Loss Aversion คืออะไร?

💬 มันคือแนวคิดที่บอกว่า…
“มนุษย์เกลียดการสูญเสียมากกว่าชอบการได้มา”

😢 เรารู้สึกเจ็บจากการเสียเงิน 100 บาท มากกว่าความสุขจากการได้มา 100 บาท ในสัดส่วนที่ไม่เท่ากัน

❗ และถ้าเราไม่รู้ตัวว่ากำลังติดกับดักนี้
สุดท้ายเราอาจจะ พาตัวเองจมลึกลงไปเรื่อย ๆ โดยไม่รู้ตัวเลยด้วยซ้ำ 🕳️➡️💢

📚 มาดูกันว่า “ภาวะจมไม่ลง” นี้ส่งผลต่อชีวิตเรายังไงบ้าง
พร้อม ตัวอย่างจริงแบบจุก ๆ ที่หลายคนอาจเจอมากับตัวแล้ว… 👇💥

“ก็แค่หุ้นตก… มันต้องกลับมาสิ!”

นี่คือคำพูดคลาสสิกของนักลงทุนที่ ไม่ยอมขายหุ้นขาดทุน เพราะ “ไม่อยากยอมรับ” ว่าตัวเองแพ้ ทั้งที่ข้อมูลทุกอย่างบอกว่าปัจจัยที่เกี่ยวข้องทุกอย่างกำลังแย่

🔍 สถานการณ์แบบนี้พบได้เสมอ เช่น

• ซื้อหุ้น A แล้วราคาร่วง
• แทนที่จะขายและตัดขาดทุน (Cut Loss)
• กลับถือไว้นานขึ้นเรื่อย ๆ หวังว่ามันจะฟื้น
• ผลสุดท้าย: ขาดทุนหนักกว่าเดิม

📌 เปรียบเทียบกับชีวิต:
เหมือนคนที่คบกับใครบางคนที่ทำร้ายจิตใจ แต่ก็ยังอยู่ต่อ เพราะ “เสียดายความสัมพันธ์”

“ยังมีแค่ฉันเท่านั้นที่พาประเทศนี้ไปได้!”

คำพูดคล้าย ๆ นี้มักมาจากผู้นำที่ ไม่ยอมลงจากอำนาจ แม้ทุกอย่างจะแสดงชัดว่า “ควรพอ”

🧠 พฤติกรรมแบบนี้คือ Loss Aversion ในเวอร์ชัน “อัตตา”
ไม่ใช่แค่กลัวเสียอำนาจ แต่ยังกลัวเสียหน้า เสียชื่อ

📚 ตัวอย่างจริง:

• 🔥 กัดดาฟี (ลิเบีย) – ยื้อตำแหน่งจนบ้านเมืองลุกเป็นไฟ
• 🔥 มูกาเบ (ซิมบับเว) – ปกครองยาวนานจนเศรษฐกิจพังพินาศ
• 🔥 ผู้บริหาร Enron – ปกปิดความล้มเหลวจนพาบริษัทล้มละลาย

📌 ในชีวิตประจำวัน:
หัวหน้าบางคนไม่ยอมให้คนรุ่นใหม่ขึ้น เพราะกลัวโดนเทียบ
เจ้าของธุรกิจไม่กล้าปิดกิจการ แม้ขาดทุนหนัก เพราะ “หน้าไม่อยากเสีย”

“ลงทุนลงแรงไปเยอะแล้ว จะให้เลิกง่าย ๆ ได้ยังไง”

นี่คืออีกหนึ่งรูปแบบของ Sunk Cost Fallacy – หรือ “ตกหลุมค่าใช้จ่ายที่หายไป”
เรามักตัดสินใจต่อยอดสิ่งที่ผิดพลาดไปแล้ว เพราะ เสียดายที่ลงทุนไปก่อนหน้า

📌 เช่น:

• ลงเรียนคอร์สที่ไม่ตรงกับเรา แต่ก็เรียนจนจบเพราะ “เสียเงินไปแล้ว”
• สร้างโปรเจกต์ที่ไม่มีอนาคต แต่ก็ฝืนทำต่อ เพราะ “ทิ้งไปเสียดาย”

📚 ตัวอย่างจากองค์กรจริง:

เลห์แมน บราเธอร์ส ไม่ยอมถอนตัวจากตลาดสินเชื่อเสี่ยงสูง แม้เห็นสัญญาณอันตราย

บริษัทเทคหลายแห่งในยุค Dot-Com ไม่กล้าพับโครงการ เพราะ “ทีมลงแรงไปเยอะ”

“รอดูก่อน รอข้อมูลอีกหน่อย… ยังไม่แน่ใจ”

นี่คือ กับดักของ Overanalysis หรือการวิเคราะห์มากจนไม่กล้าตัดสินใจ

📌 ตัวอย่างในโลกเทรด:

• นักเทรดบางคนมีระบบดี แต่ไม่กล้าเข้าเทรด เพราะเห็นความเสี่ยงจากสถิติ เลยรู้สึกกลัวเกินไป
• พอไม่กล้าเข้า = พลาดโอกาส
• แล้วก็กลับมาเสียดายอีกทีตอนเห็นกราฟพุ่ง

📌 ในชีวิตจริง:

รอจน “ทุกอย่างพร้อม” ซึ่งไม่มีวันนั้นจริง ๆ

คนที่อยากเปลี่ยนงาน แต่กลัวความไม่แน่นอนของที่ใหม่

🧠 Loss Aversion แก้ได้ ถ้าเรา “รู้ตัว” ว่ากำลังเจออยู่
นี่คือแนวทางที่จะช่วยคุณตัดใจและตัดขาดได้ไวขึ้น:

✅ ตั้งหลักด้วยเหตุผล ไม่ใช่อารมณ์
→ ถามตัวเองว่า “ถ้าฉันยังไม่ลงทุนในสิ่งนี้ ฉันพร้อมเริ่มมันวันนี้มั้ย?
เงินที่ใช้ลงทุน เป็นเงินเย็นหรือเงินที่นำไปเสี่ยงได้รึเปล่า?”

✅ มองผลลัพธ์ในระยะยาว
→ หลังจากวิเคราะห์ด้วยข้อมูลรอบด้านแล้ว ตัดใจขาดทุนวันนี้ อาจดีกว่าแบกภาระจนเจ๊งทั้งชีวิต

✅ ใช้ระบบช่วยตัดสินใจ
→ เช่น ตั้งจุด Stop-Loss ตามกลยุทธ์ที่ใช้, มีแผน Exit ชัดเจน,
หรือถ้าอยากได้คำปรึกษา ก็ให้หาผู้ที่ให้คำปรึกษาในเรื่องนั้นได้

✅ ฝึกปล่อยวาง (Let Go)
→ ความกล้าไม่ได้แปลว่าฝืนต่อเสมอไป บางที “ความกล้าจริง ๆ” คือการยอมรับว่าต้องปล่อยแล้ว

“ภาวะจมไม่ลง” คือคำไทยที่อธิบาย Loss Aversion ได้อย่างคมคาย
มันคือความกลัวที่แอบอยู่ในใจ – กลัวแพ้, กลัวเสีย, กลัวผิดหวัง, กลัวเสียหน้า

แต่ถ้าเรากล้าพอที่จะ ยอมรับความจริงและเลือกเดินต่อ
คุณอาจค้นพบว่า…

❝ การตัดสินใจ “ยอมเสีย” บ้างมันคือการ “รักษา” ภาพรวมในระยะยาวที่ดีที่สุด ❞

หากบทความนี้สะท้อนใจคุณ แชร์ต่อให้คนที่คุณห่วงใย
บางที… เค้าก็อาจจะ “จมไม่ลง” เหมือนกับคุณเช่นกันครับ 🙏✨

🧠 แนวคิด Loss Aversion และพฤติกรรมมนุษย์

1. Kahneman, D. & Tversky, A. (1979).
   Prospect Theory: An Analysis of Decision under Risk
   🔗 Link to JSTOR abstract งานวิจัยต้นฉบับที่นิยาม Loss Aversion โดยสองนักจิตวิทยารางวัลโนเบล
   อธิบายว่า “การสูญเสีย” มีผลกระทบทางจิตใจมากกว่าการได้มาในมูลค่าเท่ากัน
2. NobelPrize.org – Daniel Kahneman
   🔗 https://www.nobelprize.org/prizes/economic-sciences/2002/kahneman/facts/ ข้อมูลเกี่ยวกับรางวัลโนเบลของ Kahneman ผู้พัฒนาแนวคิดเกี่ยวกับ Loss Aversion
3. Careervisa Assessment – บทความ “Loss Aversion กับชีวิตการทำงาน”
   🔗 https://www.careervisaassessment.com/th/articles/loss-aversion บทความไทยที่อธิบาย Loss Aversion ด้วยภาษาที่เข้าถึงง่าย และยกตัวอย่างในชีวิตจริง

📉 กรณีตัวอย่างจากโลกจริง

Robert Mugabe Resignation – BBC News
🔗 https://www.bbc.com/news/world-africa-42071488 รายงานข่าวเกี่ยวกับการลาออกของมูกาเบ หลังครองอำนาจมานานกว่า 37 ปี

Enron Scandal – Investopedia
🔗 https://www.investopedia.com/updates/enron-scandal-summary/ สรุปวิกฤตการณ์ Enron ที่ผู้บริหารพยายามปกปิดข้อมูลขาดทุน เพราะไม่ยอมรับความล้มเหลว

Lehman Brothers Collapse – History.com
🔗 https://www.history.com/topics/21st-century/lehman-brothers-collapse ตัวอย่างการ “จมไม่ลง” ระดับองค์กร ที่พาไปสู่วิกฤตเศรษฐกิจปี 2008

Muammar Gaddafi Biography – Britannica
🔗 https://www.britannica.com/biography/Muammar-al-Qaddafi ชีวประวัติของกัดดาฟี ผู้นำลิเบียที่ยื้ออำนาจจนพัง