มีแต่มนุษย์ใช่มั้ย ที่ใช้ระบบเงินตราในการแลกเปลี่ยนกัน?

มนุษย์ไม่ใช่สิ่งมีชีวิตเพียงหนึ่งเดียว ที่แสดงพฤติกรรมคล้ายกับการใช้ระบบเงินตราในการแลกเปลี่ยนสิ่งของ จากการสังเกตพบว่าสัตว์บางชนิดก็มีพฤติกรรมลักษณะนี้เช่นกัน

ตัวอย่างที่น่าสนใจ เช่น มีการศึกษาพบว่าลิงชิมแปนซีในทวีปแอฟริกา ได้ใช้ใบไม้และเปลือกหอยเพื่อแลกเปลี่ยนกับอาหารและบริการต่างๆในฝูง นอกจากนี้มีการทดลองที่แสดงให้เห็นว่าหนูสามารถเรียนรู้ที่จะใช้โทเค็นหรือสิ่งของมีค่าแทนเงินตราเพื่อแลกกับอาหาร ขณะที่วาฬเพชฌฆาตก็มีรายงานว่าใช้วิธีเอาปลาแซลมอนไปแลกกับสิ่งของที่ต้องการจากมนุษย์

อย่างไรก็ตาม แม้พฤติกรรมการแลกเปลี่ยนนี้ จะมีลักษณะคล้ายการใช้เงินตราแบบมนุษย์ แต่ก็ยังแตกต่างจากระบบการเงินของมนุษย์ในหลายด้าน โดยเฉพาะความซับซ้อนในการนิยามมูลค่าที่เปลี่ยนไปตามเรื่องการเมือง รูปแบบการแลกเปลี่ยน และการใช้หน่วยสกุลเงินที่เป็นสากล รวมถึงสถาบันทางการเงินที่เข้ามาสนับสนุนการทำงานของระบบ

สำหรับสัตว์แล้ว การแลกเปลี่ยนเป็นเพียงแค่พฤติกรรมเชิงสัญชาตญาณเพื่อนำสิ่งของที่ต้องการมาบริโภคดำรงชีวิต โดยไม่ได้มีความเข้าใจถึงแนวคิดทางนามธรรมของระบบเงินตราเช่นที่มนุษย์สร้างขึ้น ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความซับซ้อนของสังคมมนุษย์และความต้องการที่นำไปสู่การพัฒนาระบบการเงินขึ้นมา

สิ่งที่พบเห็นในสัตว์เหล่านี้จึงเป็นเพียงรากฐานของแนวคิดเกี่ยวกับเงินและการแลกเปลี่ยนเท่านั้น ส่วนระบบการเงินสมัยใหม่ในปัจจุบันนั้นเป็นผลผลิตทางสังคมที่สร้างขึ้นเพื่อตอบสนองความต้องการที่ซับซ้อนของมนุษย์

• ลิงชิมแปนซี: มีการสังเกตว่าลิงชิมแปนซีในแอฟริกาใช้ใบไม้และเปลือกหอยเป็นคล้ายๆกับ “เงิน” เพื่อแลกเปลี่ยนกับอาหารและบริการ https://www.zmescience.com/research/how-scientists-tught-monkeys-the-concept-of-money-not-long-after-the-first-prostitute-monkey-appeared/
• หนู: การทดลองพบว่าหนูสามารถเรียนรู้ที่จะใช้โทเค็นแลกเปลี่ยนกับอาหาร https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28927908/
• วาฬเพชฌฆาต: มีการบันทึกว่าวาฬเพชฌฆาตใช้อุ้มปลาแซลมอนเพื่อแลกกับสิ่งของที่ต้องการ https://us.whales.org/about/how-we-spend-your-money/